Türkiye’de şiir çevirisi geleneğinin çok yerleşik, özgün ve sağlam bir, hatta birkaç, damardan ilerlediğini biliyoruz. Bunların yakın tarihli olanları içinde ilk akla gelenlerden ve en kuvvetli ürün çıkaranlarından biri 2006-2015 yılları arasında Kültür Bakanlığı desteğiyle Prof. Dr. Saliha Paker’in kuruculuğu ve yönetiminde gerçekleştirilmiş TEÇCA (Türk Edebiyatı Çevirmenleri Cunda Uluslararası Atölyesi). Kültür Bakanlığı’nın TEDA Projesi (Kültür ve Turizm Bakanlığı Türk Kültür, Sanat ve Edebiyat Eserlerinin Dışa Açılımını Destekleme Projesi) kapsamında da edebiyatımızın çok sayıda nitelikli ürünü farklı dillere aktarıldı. Bunun yanı sıra Çevirmenin Notu dergisi, şiir çevirisi ağırlıklı bir edebiyat çevirisi dergisi olarak yayın hayatını sürdürmüş, “Çevirmenin Notu Çeviri ve Şiir Şenliği” adı altında şiir çevirisindeki farklı paydaşları bir araya getiren bir dizi etkinlik düzenlemişti.
Turkish Poetry Today gibi yayınlar, Poetry International gibi bloglar, dünyanın pek çok yerinde gerçekleştirilen şiir ve edabiyat festivalleri ve bunların bünyesindeki çeviri atölyeleri gibi etkinlikler şiir çevirisi üzerine kafa yorulmasını, bilgi ve beceri paylaşımı yapılmasını desteklemişti. Bir yandan da akademik çeviri eğitimi içinde şiir çevirisi farklı işlev ve amaçlara yönelik olarak kullanılmaya hep devam etti. Ayrıca, bağımsız küçük platformlar da kendi mütevazi hareket alanlarında şiir çevirisi atölyeleri yaparak bu küçük çabalara farklı bir boyut kazandırmayı sürdürdüler. Bunlardan biri Istanbul Expat Center bünyesinde üç oturum halinde gerçekleştirilmiş, etkinlikte yedi dile şiir çevirisi yapılmış ve yine bu yedi dilde şiir okuması gerçekleştirilmiştir. Yine küçük bir çeviri girişimi olan Translation-1 Amerikalı şair Jeffrey Kahrs’ın şiirlerini çevirmek üzere Ağustos 2017’de bir atölye gerçekleştirmiş, etkinlik sonrasında şair Jeffrey Kahrs ve şair/çevirmen Donny Smith ile yapılan kapsamlı bir röportajı Vlog’larında yayına sokmuştur. Kültür Bakanlığı destekli, kapsamlı projelerden mütevazi video bloglara dek uzanan bu panorama odağından bakacak olursak, 30-31 temmuz tarihlerinde Büyükada’da düzenlenen “Çeviride Ada/Island in Translation” etkinliğinin son derece önemli bir geleneğin özgün ve nitelikli bir parçası olduğunu söyleyebiliriz.
Nitelikli çevirmen, şair ve akademisyenlerin katılımıyla, şiir çevirisi alanında ilk akla gelen saygın isimlerden Prof. Dr. Saliha Paker’in değerli danışmanlığında Ceyda Elgül’ün düzenlediği atölye, iki günde toplam beş oturum halinde gerçekleştirildikten sonra son oturumda şiir çevirilerinin okunması ile sona erdi.
Büyükada Adakademi Vakfı’nda gerçekleştirilen atölyede İngilizce ve Türkçe yazılmış ada şiirleri Türkçe, İngilizce, Japonca, Kürtçe ve Koreceye çevrildi. İlk gün üç çalışma grubu halinde çeviri yapan çevirmenler bu üç grupta “Arkaplan olarak ada”, “Kavram/metafor olarak ada” ve “Adalı şairler” başlıkları üzerinden ilerleyerek çeviri süreçlerini sürdürdüler ve birbirlerinin çeviri süreçlerinde etkili fikir alışverişinde bulundular. Etkinliğin ikinci gününde ise çevirilerin tamamlanma ve düzeltilme süreci sırasında katılımcılar grubun tüm üyeleriyle serbest fikir alışverişinde bulundular.
Etkinliğin katılımcıları şöyle: Özlem Berk Albachten, Şehnaz Tahir Gürçağlar, Gökçenur Çelebioğlu, Saliha Paker, Ceyda Elgül, Seyhan Bozkurt Jobanputra, Rakesh Jobanputra, İdil Karacadağ, Mark Wyers, Bilal Çelik, Başak Ergil, Muazzez Uslu, Bilal Çelik, Merve Yahşi. Etkinlikte çevrilen şair ve şiirler ise: Derek Walcott, “Chapter X” ve “Islands”; Ahmet Günbaş, “Ada”; Efe Duyan, “Elektrokardiyografi”; Mustafa Köz, “Ne Yaptıysak Gecede”; Ted Baker, “Island Music” ve “After”; Elisabeth Spires, “Letter from Swan Island”; Özdemir Asaf, “Pay” ve “Adalı ve Ben”; Melisa Gürpınar, “Ada Şiirleri 47”; Mel Kenne, “Otherwise”; Haydar Ergülen, “Ben Başkasının Adası Olsaydım”; Mehmet Yaşın, “Ayaklarını Akıntıya Sarkıtan Çocuk” ve “Hayalet Bakıcısı”; Sait Faik, “Kırda Bir Öğle Uykusu”; Muzaffer Tayyip Uslu, “Rüştüden Gelen Mektup”; Yahya Kemal Beyatlı, “Sessiz Gemi”.
Ada kentin patırtısına arkamızı döndüğümüz, doğa, insan ve kültürel bellekle başbaşa kalabildiğimiz bir kurtarılmış alan. Her kurtarılmış alan gibi göz ardı edilmiş değerlerimize işlerlik kazandırma, önemsizleş(tiril)eni itibara kavuşturma, yalnızlığı ve bir aradalığı eş zamanlı olarak kutlayabilme zemini. Şiir çevirisi atölyesi vesilesiyle, iki gün boyunca şiirin, çevirinin, yalnızlığın, birlikte üretimin ve önemli bir gelenekte küçücük bir zerre olmanın değerini bize hem hatırlatan hem de yaşatan değerli hocamız Saliha Paker’e, etkinlik yöneticimiz Ceyda Elgül’e ve tüm katılımcılara teşekkür ediyoruz. Etkinliği düzenleyen Ceyda Elgül ile yaptığımız röportajı ve hazırladığımız fotoğraf galerisini haberin altında, ayrıntılı etkinlik haberini de yakında yayınlanacak olan haber bültenimizde bulabilirsiniz. İyi seyirler…
Etkinlikten enstantaneler:
Etkinliğe dair klibimiz ve etkinliği düzenleyen Ceyda Elgül ile olan röportajımız:
