Çevirmen, çeviribilimci ve Localex Operasyon ve İş Geliştirme yöneticisi Gökhan Fırat, daha önce Boğaziçi Üniversitesinde gerçekleştirdiği “Translator 5.0” başlıklı söyleşisini bu defa Yeni Yüzyıl Üniversitesi Çeviri Kulübü etkinlikleri arasına taşıdı. Yaptığı söyleşiden sonra, dördüncü sınıfların Redaktörlük ve Editörlük dersine konuk olan Fırat, dönemin son dersinde editör adaylarını sektörün geleceği konusunda bilgilendirdi. Yazarlarımızdan Kemal Akyüz BÜÇEV’de Fırat’la yapılan söyleşi hakkında hem bir tanıtım yazısı hem de bir değerlendirme yazısı yazmıştı.Bu yazımızda ise bu duruma farklı bir bakış açısından bakıp Fırat’ın vurguladığı ve “yeni çevirmen”de gerekli gördüğü “post-editing” yetkinliğine değinmek istiyorum.
“Teknolojiyi kullanmayan çevirmen hayatta kalamaz.” Gökhan Fırat
Çeviri alanında günümüze dek süregelen iş akışında kabul görmüş sıralamada, çevirmenin yaptığı çeviri, önce editörden sonra da son okumacıdan geçerek hazır hale gelmiş oluyordu. 2016 yılından itibaren kullanılmaya başlanılan “Neural Machine Translation” (NMT) ile bu süreç değişmeye başladı. Eski usül makine çevirisine nöral ağlar eklenerek oluşturulan bu sistem, bilimin bile açıklamakta zorluk çektiği bir yöntem kullanarak tıpkı bir insan beyni gibi öğreniyor ve üretebiliyor. Böylesi bir durumda yukarda bahsedilen süreçte “çevirmen” kavramı büyük ölçüde değişip yerine daha hızlı, daha kaliteli ve daha başarılı işler çıkarabilen “NMT” geçerken iş akışındaki paydaşlar ve görev tanımları da değişmiş oluyor. Çeviri yetkinliği bakımından makineye oranla zayıf kalan “insan” hayatta ve meslekte kalmak için başka bir forma dönüşüyor.
İşte “Post-Editing” kavramı tam da burada ortaya çıkıyor. Yani teknolojiye, kullandığı dil gruplarına ve bağlama hakim olan bu yeni nesil editörler, makinenin büyük oranda çeviridiği işleri denetleme ve tamamlama görevini üstleniyor. Eski tip iş akışlarındaki “insan” editör ve çevirmenlerin entellektüel bir düzeyde olmaları beklenirken, yeni nesil “post editör”lerden böyle bir talep olmaması da aslında onların iş tanımlarının ne kadar değiştiğini de kanıtlamış oluyor. Gökhan Fırat, söyleşi boyunca ve konuk olduğu editörlük dersi sırasında bu bilgileri aktardı. Elbette bu anlatılanların özellilkle teknik çeviri alanında geçerli olduğunu da buradan hatırlatmak isteriz. Söz konusu diğer çeviri türleri için bu düzeyde geçerli olmayabiliyor. Gökhan Fırat çevirmenlerin bu dönüm noktasında örgütlenerek hareket etmelerinin önemini konuşması boyunca dile getirdi.
YENİÇEV’e böyle bir etkinliğe ev sahipliği yaptığı için ve değerli Gökhan Fırat’a bizi bu konularda aydınlattığı için çok teşekkür ederiz.
