BÜÇEV’in 12 gün ve 6 gün önce gerçekleştirdiği etkinliklerden hemen sonra, Translation-1 ekibi kendini yine bir BÜÇEV etkinliğinde buldu!
Ankara’da LGBTİ+* etkinliklerinin “süresiz” olarak yasaklanmasından sonra, “Yasaklara Karşı Üniversiteler Arası Onur Haftası” kapsamında, 14 Aralık tarihinde BÜÇEV’in düzenlediği “Queer Kavramlar ve Çevirileri” etkinliği, Dılşa Ritsa Eşli’nin sunumuyla gerçekleşti.
Program, öncelikle “queer” kavramların tanımlanmasıyla başladı. “Gender identity”, “intersex” gibi kavramların Türkçe karşılıklarına değinildikten sonra, “biyolojik cinsiyet” kavramı sorgulanarak “atanmış cinsiyet” kavramını öne sürüldü. Dılşa Ritsa Eşli, konuşmasında Türkçede “kuir” olarak da kullanılabilen “queer” kavramının anlamından ve kullanımından söz etti.
Google makine çevirisi kaynaklarında bazı mesleklere kendiliğinden bir cinsiyet atfedildiğinden de bahsedildi. Bunun ise, teknolojiyi geliştiren insanların cinsiyetçi tutumlarından ve Google’ın veri topladığı alanlara sirayet etmiş cinsiyetçilikten kaynaklandığı belirtildi.
Çeviri esnasında bu tür adılların kullanılmaması gerektiğini dile getiren Dılşa Ritsa Eşli, böyle kullanımların cinsiyet ikiliğine dayanan düşünce yapısını beslediğini de dile getirdi. Queer teorinin dünyada artık daha fazla bilinmesine ve konuşulmasına karşın, bu teori çerçevesinde Türkçede çok fazla özgün eser olmadığına, çeviri eserlerin ise ancak son yıllarda artış gösterdiğine dikkat çekti.
Konuşmacı, LGBTİ+’ların kendilerini koruma amaçlı geliştirdikleri jargon olan Lubunca ve bu jargonu İngilizceye çevirirken karşılaşılan sorunlar üzerinde de durdu. Bu sorunların bir çözümü olarak, kaynak dilde halihazırda var olan LGBTİ+ jargonlarındaki karşılıklarını kullanabileceğimizi söyledi.
Söz konusu kavramların özgün telif yazılarda, çeviri yazılarda editöryel işlerde uygun ve tutarlı kullanılması için bir terimce ve kılavuz oluşturulması gerekliliği sonucuna varıldı. Bütünlüklü bir kılavuz ve terimce çalışması henüz mevcut olmadığından, okurlarımıza bu alanda başvurabilcekleri farklı kaynakları sunmak işterim. Bu alanda yapılacak toparlayıcı çalışmaları merakla bekliyoruz.
“Cinsel şiddetle ilgili kavramlar” adlı dosyanın yer aldığı Cinsel Şiddetle Mücadele Derneği Dijital Dergi Temmuz 2017 sayısı: http://cinselsiddetlemucadele.org/wp-content/uploads/2017/08/Dergi-Digital.pdf
Toplum için Psikologlar Derneği’nin (TODAP) hazırladığı “Psikologlar için LGBTİ’lerle Çalışma Kılavuzu”: https://www.academia.edu/34775784/Psikologlar_i%C3%A7in_LGBT%C4%B0lerle_%C3%87al%C4%B1%C5%9Fma_K%C4%B1lavuzu_TODAP_
Sosyal Politikalar Cinsiyet Kimliği ve Cinsiyet Yönelim Çalışmaları Deneği’nin (SPoD) hazırladığı “Geçiş Süreci Kılavuzu”: http://www.spod.org.tr/docs/SPoD-cinsiyet-gecis-sureci.pdf
Kaos GL Derneği’nin hazırladığı “Kaos GL Muhabirleri ve Medya Çalışanları için LGBT Kılavuzu”: https://www.kaosgldernegi.org/resim/yayin/dl/kaosglmuhabirleri_baski.pdf
Kaos GL Derneği’nin hazırladığı “Temel LGBT Sözlüğü”: https://www.kaosgldernegi.org/belge.php?id=sozluk
Kadir Has Üniversitesi Toplumsal Cinsiyet ve Kadın Çalışmaları Araştırma Merkezi'nin İngilizce ve Türkçe hazırladığı "Toplumsal Cinsiyete Duyarlı bir Yazım Rehberi" (Guide to Gender Sensitive Use of Language): https://translation-1.com/gender-sensitive-writing-guide/
*Sunumu gerçekleştiren Dılşa Ritsa Eşli, “LGBT”, “LGBTİ” gibi kullanımların yerine daha kapsamlı olan “LGBTİ+”yı tercih ettiğini belirtti. En sonda kullanılan “+” işareti, bu camiada “aseksüel”, “aromantik”, “panseksüel”, “yönelimini henüz sorgulamakta olan” vb. bireylerin de bulunduğuna dikkat çekiyor.
-------------------------------------------------------------------------------Dılşa Ritsa Eşli, Boğaziçi Üniversitesi Çeviribilim bölümü son sınıf öğrencisi ve Boğaziçi Üniversitesi LGBTİ+ Çalışmaları Kulübü'nün bir üyesi. Bunların yanı sıra, okul dışında da farklı platformlarda feminist ve LGBTİ+ aktivizmi yapıyor.
